journal intime #75

jt 75 – je laisserai des livres indéchiffrables – DA VE RE

19 mei 2020. Twee van de vier auteurs (Réquichot, Celan, Snoek en Scelsi) waar ik mij momenteel intensief mee bezighoud zijn zelfmoordenaars, één (Edmond André Coralie Schietekat aka Paul Snoek) is een twijfelgeval. Alleen Scelsi heeft het vrolijk fluitend uitgezongen en is naar men mag aannemen een natuurlijke dood gestorven een dag na de door hem voorspelde datum 8/08/1988. Dat moet ik nog uitzoeken hoe het zit met die voorspelling.

Ik las net dat de corona-logica van de evidentie (de wetenschappelijkheid van de prognose maakt de beleidskeuze noodwendig) toch al voorzichtigjes wordt doorgetrokken naar de uiterst voorspelbare zomerse waterschaarste.
Net zoals de dood eigenlijk het leven eenvoudig maakt, maakt ook de zichtbaarheid van de bovengrens aan de meedogenloze exploitatie van de aarde de beleidskeuze simpel.

Overigens, deze losse gedachte: mochten we onsterfelijk zijn, we zouden misschien met onszelf geen blijf weten. Wat maakt het nog uit wat je denkt of doet als het toch gewoon blijft duren?

Er voortijdig zelf een eind aanmaken, gebeurt m.i. toch wel steevast uit onmacht, uit wanhoop: de keuze is geen keuze, maar een gebrek aan keuze.

Wanneer de suicidaire Réquichot zoiets neerpent als ‘ik zal onleesbare boeken nalaten’ en als je dan weet dat de man enkele dagen voor zijn daad zes onleesbare brieven schreef, dan wijst een en ander toch op een moord met voorbedachte rade. En de ‘Cantique du Dr. Faustus‘ besluit ook met “Ah la jouissance d’ëtre l’auteur de sa propre apocalypse‘ (“Ah, het genot om de auteur te zijn van de eigen apocalyps”).

Maar maakt deze aantijging van voorbedachtheid (tot een oordeel daarover kan het m.i. nooit meer komen omdat dader en slachtoffer in het moment van de daad tot één zijn herleid) een bres in de stelling dat er geen keuze was? Getuigt het van vrije wil om voor de dood te kiezen? Maakt zulks dan van de zelfmoord een vorm van zelf-verstrekte euthanasie, een keuze die dan vergelijkbaar is met de eveneens ‘onvrije keuze’ van de verslaafde (ik ken geen enkele verslaafde die ‘wil’ verslaafd zijn, en ik ken er nogal wat)?
Is het niet eerder zo dat al deze schijnbaar triomfantelijke uitingen van doodsdrang in het werk net zovele kreten om hulp waren? Een exhibitionistisch vertoon van onmacht vergelijkbaar met het gedrag van een ‘succesvolle’ verslaafde?

Het is verder ook best mogelijk dat het zekere vooruitzicht van de zelfgekozen dood voor de mens Réquichot het leven gedurende een langere periode opnieuw leefbaar maakte, net zoals de optie van een legale euthanasie sommige psychisch lijdenden een nieuwe adem geeft in het ondergaan van het lijden.

Maar ware het niet veel beter dan dat diezelfde noodzaak aan bewegingsruimte verschaft zou kunnen worden door andere middelen, door een investering in therapie, in behandeling? En heeft de hypocrisie van de Kunstwereld echt nog slachtoffers nodig?

Het lijken mij zeer hete hangijzers die mij alle tezamen genomen doen concluderen dat het misschien vooral om ruimte gaat, dat het voor ons beter is dat we niet onmiddellijk voor het dilemma staan omdat elke keuze dan sowieso een verkeerde is. Die ruimte is de kwalitatieve ruimte die de mens nodig heeft voor een gezond functioneren, voor een doorvoeld welzijn. Dezelfde statistische ruimte die wij nodig hadden om een noodlottig scenario in onze ziekenhuizen af te wenden, het fameuze ‘flatten the curve‘-beleid dat op zich al een gedwongen keuze was.

Wanneer we het op de kwantitatieve wet laten aankomen, wanneer we de prognoses in de wind slaan en het getal in onze plaats laten beslissen is er geen sprake meer van keuze of vrije wil, maar enkel van ondergaan, dan geldt gewoon de natuurwet van het kapitaal.

We moeten, denk ik dan, steeds voldoende afstand houden van het dilemma, van de bovengrens, en niet het dilemma, het onvermijdelijke voor ons laten beslissen. niet afwachten tot er andere uitweg meer is.
want dan is er geen humane ruimte meer, geen gezonde lucht, geen gevoel van vrijheid.

Hoe meer uitwegen hoe beter. Hoe meer openheid hoe beter. Voor iedereen.

En in die optiek lijkt het mij dan een verkeerd signaal om het toeleven naar de uitvoering van het dilemma open te stellen, de beschermende juridische bakens weg te nemen en de zelfdoding legaal te maken. Ik lees dat als een overgave eerder dan een overwinning voor de humaniteit. Want dan zeg je dat je als samenleving de psychisch lijdende (in vele gevallen het slachtoffer van traumatische ervaringen) niets meer te bieden hebt dan dat, dat elk alternatief voor ons, de zogenaamd ‘gezonden’ of ‘normalen’, onbetaalbaar is.

En dan stuur je misschien straks met dezelfde overgave aan de ijzeren wet van het kapitaal alle besmette mensen van boven de 65 naar huis met de boodschap dat het te duur is om te pogen hun leven te redden.

Een gouden vuistregel, overigens, om klaarheid te scheppen in dit soort moeilijke ethische debatten lijkt mij deze te zijn: van zodra men de kwantiteit boven de kwaliteit stelt, heeft men sowieso enkel het eigenbelang voor ogen, en dienen de argumenten enkel het doel om die nijd te verbergen, door ze te laten aansluiten bij de nijd van de ander. Ik kan op dit moment niet verklaren waarom die regel werkt, maar in mijn ervaring werkt het, want zo zie ik het telkens gebeuren, het geeft mij een helder inzicht in de werking van de nijd.

En daar heb ik persoonlijk voorlopig genoeg aan, want dit onvolmaakte inzicht verschaft mij voldoende ruimte om mijn gedrag langs de open poorten van het vanzelfsprekende weg te sturen van dat soort discussies. Want als de nijd het gesprek of de gang van zaken bepaalt, gaat alle energie die je daar inpompt niet alleen verloren voor jezelf, ze wordt ook misbruikt om de nijd verder te voeden.

(Moest je na het lezen van dit artikel met vragen achterblijven omtrent zelfdoding, klik dan hier ff. Praten helpt, ik weet dat uit ervaring.)

rev. dv@CHU

de
Neue Kathedrale des erotischen Elends
wil onafhankelijk blijven publiceren, zónder subsidie of commerciële sponsors
en dus ook zónder (al dan niet verdoken) exploitatie van gebruikersdata
en geheel vrij van reclame.

steun de NKdeE en de Vrije Lyriek
en koop een Radio Klebnikov CD op BANDCAMP: