“Vrijheid. Wat is vrijheid ? Vrijheid is niet wat wij als vrijheid vereren, vrijheid is niet die veelbelovende lege ruimte in onze gedachten, vrijheid is geen peis en vrede, vrijheid is de wilde woekering van het zelfzuchtige binnen de grenzen van het toelaatbare. En er over. Ver er over”. Lode Kok scandeerde de woorden en stond zijn publiek niet toe de aandacht te verliezen in gemopper of gemompel.
12 april 2009, 20u00 MET. Hij was uitgenodigd door het Humanistisch Verbond van A., het provinciestadje waar hij nog school had gelopen omdat hij in sommige kringen gold als een ‘experimenteel schrijver’ met ‘vooruitstrevende ideeën’. Het zou hun beste dag niet zijn. Hij was stipt begonnen en keek nu vernietigend naar een bruinogige met een gitzwarte paardenstaart achteraan die te laat en dus nerveus en nu onhandig ook nog naar haar zitplaats stommelde.
[gestommel]
Paardenstaartje zit, ze strijkt haar rokje glad, het gezichtje hoogrood aangeschoten. Lode kijkt, Lode ziet haar, voorbij de sluiers van haar bruine ogen en ze weet het. Hij gaat verder:
« Vrijheid is geen uitnodigende leegte, geen geruststellende ruimte, geen comfortzone, geen huiselijk ding. Vrijheid is zelfs geen vatbaar begrip. Met het woord ‘vrijheid’ benoemen we een gewelddadig, excessief proces van overheersing, vernietiging vanuit een blind, naar binnen gekeerd midden, een alles opslokkende vreetkern die wat het niet verteren kan onmiddellijk weer afscheidt in een woeden rond zich. Vrijheid ontsnapt aan het benoembare omdat het een verlangen is dat zichzelf ontvlucht. Je kan niet zeggen wat jij onder vrijheid verstaat want dan is het geen vrijheid meer, dan kan het niet meer razen. Vrijheid is een vloedgolf, een storm, een onlesbare dorst, een tsunami die wat het niet slikken of vernietigen kan verwerpt langs de weg van de minste weerstand ». Paardenstaartje slikt zichtbaar en maakt een knoopje van haar blouse los. Het wipneusje trilt.
Myriam had hem verleden week gedumpt voor Roland, een gespierde, cokesnuivende motard met een voorliefde voor exotische reizen en Dark Ambient Drone, het soort muziek waarvan de liedjes minimaal 12 minuten lang dezelfde volle wav-grafiek geven in Audacity. Dat soort genie.
Lode gaf daarbij geen krimp. Hij sliep niet, at nauwelijks maar hij gaf geen krimp. De Lode in de spiegel ’s ochtends was een scharrelende kakkerlak op de met brandijs geplaveide bodem van de échte hel, die ònder die van Dante. Lode keek niet meer in de spiegel. De gebenedijde Myriam had haar wonderlijke werk perfect gedaan: hij had begrepen dat het zijn lot was, dat hij altijd alleen zou blijven, ongeliefd en onbegrepen ook, hoe kon het anders? Er was de vloek al, die hem nooit verlaten zou. En dan, wie houdt het langer dan enkele maanden uit bij een monomane sociopaat die dag na dag 15 uur met het ‘Werk’ bezig is? Het ‘Werk’ was immers zijn ‘vrijheid’, zijn alles bepalende …vloek.
Het Werk kiest en het Werk beschikt. Soit, voorlopig kon hij nog wel seks en affectie scharrelen op gelegenheden als deze, maar de toekomst lag als een bloot bot in de woestijn voor hem te bleken: hij zou eindigen zoals Nietzsche, zoals Baudelaire, zoals Joyce, Goethe, zoals iedere uitverkorene : neurotisch, lijdende aan duizend kwalen en kwaaltjes, absoluut vereenzaamd, verslaafd aan drank, medicijnen en wat dan ook er dan op de markt nog betaalbaar is voor een uitgeslotene, een ongewenste, een vervloekte. Soit.
Maar zo ver waren we nog niet. Eerst dit nog.
“Vrijheid is niet het doel van het individu, vrijheid maakt het individu. Vrijheid is voor het nog vormloze individu een onbereikbaar Buiten, een onmogelijkheid die het Binnen van het Zijn aanmaakt en bepaalt. Het Zijn immers, en het ‘ik’ dat is daarin, is immers niet een ‘gegeven’ maar het product van een humaan verlangen waarvan het vrijheidsstreven een modaliteit is. Vrijheid bootstrapt het stuurloze bewustzijn in een loop van rauw, objectloos verlangen en lanceert het in de waanzin van de identiteit. De identiteit is een grotesk monster, een staketsel van grijpen en graaien rond een obscene leegte, een mormel vol maden en wormen en stinkende lompen rond een stalen geraamte met vlijmscherpe stekels en huid-afschurend braam. Een buitenaards het dat schreeuwt om bevestiging, spiegels, omarming en verwerping, liefkozing en kwelling zodat het zich kan uitklaren tot een lieflijk klontertje kwikzilver, een ongrijpbaar maar supersterk ik, de Nengelse Moeder van elke Abonimatie”
Zo ging het toen. Ergens midden in het duffe zaaltje begonnen kille horrorbeelden van Myriam met de glazen blik van het murwe slachtoffer onder een acefale bloedbestreepte neukstier te versmelten met een warm-gouden gloed waarin Paardenstaartje heur blouse uitdagend aan heur pinkje liet bengelen en heur staartje ontbond tot een wervelende cascade van zachte diepzwarte glans. ‘3D projectie van visuele associaties als hulpmiddel bij het verwerken en memoriseren van hoog-informatieve lezingen’: Lode borg het ideetje weg en schoof de fantasieën opzij tot het tijd was voor de realiteit die uiteindelijk vrij goed aan de verwachtingen voldeed. De kleine burgerij van A. applaudisseerde driftig, het virus van het fascisme 2.0 was afgeleverd in de daartoe voorbestemde kweekpoel. Maar vooral: het zuchtje dat Paardenstaartje liet bij het klaarkomen was misschien vrijwel onhoorbaar maar o zo verslavend. Hij is nog steeds op zoek naar een manier om de hoogst frêle maar immens rijke luister daarvan op een gepaste manier in zijn theorie te verwerken. Een nieuwe ero-module in het VELD-programma, misschien?
De Tijd vertelt het wel.
