journal intime #79

jt 79 – mystique de la laideur – TA FE LE

Er bestaat blijkbaar een onweerstaanbare neiging onder mannelijke intellectuelen om de eigen uitleg en verklaring als evidente uitstalling van deskundigheid en ‘geleerdheid’ belangrijker te vinden dan het onderwerp dat zij bespreken, zeker dan als dat onderwerp een andere man is.

Vrouwelijke intellectuelen die over andere vrouwen schrijven hebben daar merkbaar minder last van, vind ik, hoewel ik die indruk op geen enkele wetenschappelijke manier kan staven: het aantal ‘onderwerpen’ is in mijn geprefereerd gebied, dat van de creatieve maniakken, de monomane schrijvers, kribbelaars, krabbers en kathedralenbouwers, helaas te zeer beperkt tot mannen, omdat de vrouwen historisch zo lang van dat soort activiteiten uitgesloten werden.

Zo lees ik aan het begin van hoofdstuk XII – Le contre-ciel Convexe/concave bij Jean-François Chevrier in zijn boek over Bernard Réquichot vandaag ook weer allerlei wetenswaardigheden over de Franse auteur en Gurdjieff-adept René Daumal, over Pseudo-Dyonisius en de negatieve theologie en over Mallarmé en Manet. Ik ben hem daar zeer dankbaar voor, want al die onderwerpen interesseren mij danig en die René Daumal met zijn Gurdjieff en dat Enneagram om de duizendvoudige multitude te reduceren tot een negenkoppig monster dat was allemaal nieuw voor mij, ik was daar heel de ochtend mee zoet.

Er zijn mij evenwel totaal geen bewijzen bekend dat Bernard Réquichot zich op enige tijd meer dan oppervlakkig heeft beziggehouden met een van die zeer interessante andere onderwerpen. Ik weet uit zijn eigen verklaringen daarover ondertussen dat hij weinig las, maar wel zeer intensief, verklaringen die van dien aard zijn dat je kan concluderen dat hij de gewoonte had om mee te denken met wat hij las, dat hij de gedachten van anderen tot de zijne maakte en daarmee aan de slag ging in het geval die gedachten hem leken aan te sluiten bij zijn eigen manier van denken. Enfin dat is wat ik lees als ik hem iets zie schrijven over het ‘lire au bout’, het tot in de diepte lezen van bijvoorbeeld de Monsieur Teste van Valery.

Weinig lezen op zich hoeft trouwens geen beletsel te zijn om zelf prachtig te schrijven. Ik ken persoonlijk een briljante autrice waarvan ik weet dat ze zelf haast niks gelezen heeft, maar de hypocrisie en de na-ijver is in dat tot uiterst onwelriekend plasje gereduceerde literaire vijvertje momenteel zo groot dat je dat soort kennis beter voor jezelf houdt. Niets jaagt aldaar de afgunst zo hoog op als de verschijning van een natuurtalent.

Soit. Ik heb uit het eerste deel van dat hoofdstuk van Chevrier dan ook alleen maar de 4 woorden van Réquichot zelf onthouden, die daarin geciteerd worden: ‘mystique de la laideur‘ en de anecdote die Chevrier daar nogal falsifiërend bij vermeld over hoe Réquichot voor de vitrine van een apotheker gefascineerd werd door een door kanker aangetaste paardenlever. Ik ga de passage zelf niet citeren en hem op die wijze de eigen diensten retourneren: Geïnteresseerden kunnen het nalezen op CHEVRIER 2019 p.217.

Chevrier’s voetnoot bij die vier woorden van Réquichot verwijzen mij immers naar de brontekst van Réquichot: enerzijds naar de tekst die waarschijnlijk ten onrechte is opgenomen in de ‘Faustus’ samenstelling, een titelloze tekst beginnende met de woorden “Voici un des textes de notre personnage...” [REQUICHOT 2002 p.59-63] en anderzijds naar de brieven (aan Daniel Cordier) verzameld onder de titel ‘Lettres à un ami’ [REQUICHOT 2002 p.97 e.v.].

In geen van beide teksten heeft Réquichot het met de beste wil van de wereld ergens over iets dat met wat Chevrier hier aanhaalt, kan in verband worden gebracht. De passages (ik kom er later op terug wanneer ik ze vertaald en dus ‘au fond’ gelezen zal hebben) hebben het wel over (het moment van) het genieten, over de sadistische aantrekkingskracht van het morbide en over de revelatie van het moment, de Joyceaanse epifanie¹in tegenstelling tot de auteurs die Chevrier vermeld, weten we van James Joyce wel dat die in Bernard Réquichot een fervent lezer vond: Ulysses was volgens een getuigenis van Dado zowat zijn lijfboek: “

« (…) Bien sûr, il aimait beaucoup Michaux et Joyce – il lisait Ulysse, c’était son livre de chevet – et son autre poète préféré, c’était Alexis Léger, Saint-John Perse. Si tu veux, Réquichot a fait mon éducation (…) » http://www.dado.fr/dado-peintre-requichot.php#note19b
[CV-PII 2016 p.85], die volgens Réquichot moet geplaatst worden tegen de ondraaglijke vluchtigheid van het bestaan ten einde de dingen toch enige ‘duur’ te verlenen.

Dus als Chevrier op p.217 van zijn dure boek zegt “Réquichot avait retrouvé la trace de la théologie négative en voyant un jour un foi de cheval cancéreux” [ Chevrier 2019 p.217] kan ik enkel geloven dat Jean-François op een mystieke wijze in verbinding staat met de Ware Gedachten van Bernard Réquichot want in diens eigen woorden vind ik van die negatieve theologie hoegenaamd geen spoor.

Maar het moet gezegd: ik zou dat alsnog kunnen vinden, want ik lees de teksten van Bernard Réquichot uitermate traag, stukje bij beetje, terwijl ik mij doorheen wat er over hem is geschreven worstel.

Gelukkig valt dat in het geval Réquichot nogal mee, waarschijnlijk net omdat Réquichot een van de meest subversieve auteur aller tijden is: als je hem echt wil begrijpen, moet je de confrontatie aangaan met de ware aard van je eigen auteurschap, en dat zie ik er in ons huidige bestel weinig doen. Niemand eigenlijk, man of vrouw, toch niet met de niets ontziende eerlijkheid en de zelfvernietigende grondigheid van de man zelf, een bereidheid om tot het bittere einde door te gaan, om de kelk tot op de bodem leeg te drinken.

Dat maakt gelukkig ook dat mijn lectuurlijstje heel erg beknopt is. Ik mag er niet aan denken wat het zou geven moest ik mij wagen aan een soortgelijke lezing van mijn favoriete Fransman, Henri Michaux, een der grootste Belgen aller tijden die ons, uiteraard, verlaten heeft. En wie, overigens kan hem ongelijk geven, Michaux?

Als er één land ter wereld is dat een toonbeeld is van de ‘mystiek van het lelijke’, dan is het België wel! Dus, alsnog, in bewonderende navolging van ons onderwerp: een Joyceaanse hommage à la Belgique,

au tarabiscoté horrible, cohin, saërdant harnac émésine ou délicieux sentiment trouble de la culpabilité, informe et biscornu, ou désordre hideux!

BR, [REQUICHOT 2002, p.107-108]

uitvoer 2020, rev. dv@CHM

de
Neue Kathedrale des erotischen Elends
wil onafhankelijk blijven publiceren, zónder subsidie of commerciële sponsors
en dus ook zónder (al dan niet verdoken) exploitatie van gebruikersdata
en geheel vrij van reclame.

steun de NKdeE en de Vrije Lyriek
en koop een Radio Klebnikov CD op BANDCAMP: