△
Do 1903 Dromen van voorverleden nacht: de Trimpont van enkele eeuwen geleden – of over enkele eeuwen: een bosweg, nauwelijks berijdbaar met een kar, bijna overwoekerd met bomen waarvan de wortels hobbels maken; Ben die bij mij in bed ligt, een jaar of drie, ik breng hem aan het schateren door gewoon zijn kin aan te raken. ☐ Tv-reportage over de ‘fostmannen’ van Zuid-Oost-Vlaanderen. Hun vandalisme in de treinwagons: duidelijk een uiting van (misschien niet eens bewuste) woede; ze vóelden wel dat hun arbeidsomstandigheden mensonwaardig waren. En hier heb je een onweerlegbaar argument voor sociale en syndicale actie: een middel om die blinde woede in een produktieve zin te sturen. ☐ De aanwezigheid van kanker bij onze bekenden. ☐ Zich voorbereiden op het sterven. Ik denk dat ik er rijp voor ben, alleen: dreigt de pijn je niet alle greep te laten verliezen op je eigen dood? ☐ Het Humo-interview van Marcel van Maele door Herman de Coninck. De ongehoorde grofheid van deze laatste. Als literatuur niet eens de uitwerking heeft dat mensen er aardiger van worden… ☐ En misschien zijn mensen over het algemeen gewoon níet aardig? En kan je hen over het algemeen inderdaad maar beter uit de weg gaan? ☐ Over realisme. W de verzameling ‘werkelijkheid’, V de verzameling ‘verbeelding/verzinning’. Het verschil van de verzameling W en de verzameling V is niet gelijk aan Ø: de bewering ‘jekan het zo gek niet verzinnen of het beantwoordt wel ergens aan een werkelijkheid ‘ is onwaar. Het verschil van de verzameling V en de verzameling W is niet gelijk aan Ø: ‘niets van wat je verzint strookt met de werkelijkheid’is onwaar. Het verschil van de verzameling V en de verzameling W biedt de mogelijkheid van een kritiek van de verbeelding op de werkelijkheid. Maar het verschil van de verzameling W en de verzameling V biedt de mogelijkheid van een kritiek van de werkelijkheid op de verbeelding – en daar gaat het mij om: je hoeft de bestaande werkelijkheid nog niet klakkeloos en kritiekloos te aanvaarden om te aanvaarden dat de verbeelding bij (een deel van) de werkelijkheid in de leer moet gaan. De verzameling W moet vanuit de verzameling V veranderd worden, maar de verzameling V vanuit de verzameling W. Het wordt levensgevaarlijk wanneer de verzameling V de verzameling W gaat ‘beschrijven’alsof de verzameling W volledig aan de verzameling V onderworpen was. B.v.: de droom van Hitler om het onoverzichtelijke, gerafelde, totaal gedemolariseerde Duitse volk om te smeden tot een scherp zwaard, tot een homogeen ras van heren dat de samenhorigheid zou vertonen van een bende misdadigers en dat de wereld weer overzichtelijk en beheersbaar zou maken: het is een (literaire) droom waarin men zich, zeker vanuit een uitzichtloze toestand als die van de jaren twintig-dertig, kan inleven. Beweren dat de verbeelding zich zonder enig risico literair in het wilde weg kan uitleven, betekent aannemen dat de verbeelding ongevaarlijk is, geen enkele, ook niet indirecte greep heeft op de werkelijkheid.
DR
