( mock-up,gefingeerde output van een mogelijk programma: non-lineaire functie aflopend in de wij/jij periodiciteit)
Een vlugge bedenking hierbij, want ik ben Difference et Répetition, een vrij oud boek van Deleuze (1968), aan het lezen, in het Frans nog wel & da’s eigenlijk veel, véél te moeilijk voor mij, dus wil ik af en toe ook wel ’s wat bedenken, hoe nietig ook, & dat wegtypen. Totaal ongehoord, zoiets, maar het lucht op, zoals naar de hoeren gaan, veronderstel ik, voor iemand die geen liefde kent.
Soms hoor ik immers mensen klagen van ‘hoe kan je nu in godsnaam nog gedichtjes schrijven alsof je nog in de negentiende eeuw rondsloft’. Die mensen verwachten dan eerder experimenteersels zoals het ding hierboven & die snappen er niks van als je bv. ‘van die oubollige sonnetten’ de wereld instuurt.
Het antwoord is m.i. erg simpel, in alle betekenissen van die twee woorden: op een slappe lier krijg je niet één noot gespeeld, laat staan een vernieuwende. Zo’n lier-begrip, dat heb ik een beetje van T.S. Eliot, maar vooral van Francis Ponge, da’s een Franse Poëet van Buiten Categorie die daarmee hebben wou dat je binnen de taal een zekere lyrische spanning dient te creëren vooraleer je tot een waarlijk klassieke bloei kan komen, zoals in het Frans bij Malherbe bijvoorbeeld.
Als je dat allemaal overslaat en rechtstreeks van het weinige dat je kent (iedereen kent altijd te weinig, da’s op zich niet eens erg, eerder een voorwaarde om te kunnen schrijven, voor de meesten toch) naar vóór, naar vóór, naar vóór wil, dan loopt het fout of alleszins; dan heeft het met lyriek niks meer uitstaans. Je krijgt dan plakjes opgewarmde modernistenkoek doorschoten met geplastificeerd sentimentenrot of hanig geouwehoer dat van de geboende podiumplanken gutst tot vermaak van de schuddebollende goegemeente. Of: daar waar iemand als Komrij dan enkel glansrijk gebazel ontwaart, is er effectief niks anders dan gebazel, hoewel dat soms zo ook wel aardig rinkelen kan.
Want waar je het vertrouwde verlaat, heb je de losgelaten spanning van het eerdere ‘binnen’, de verbrijzelde norm des te meer nodig. Sommigen trappen dan weer in de val om het al in duizendvoud verbrijzelde te willen gaan restaureren. Da’s ook gedoemd, want dingen groeien niet in brokjes, laat staan in met lijmslierten omzwachtelde brokjes van slecht verteerde eerdere brokjes.
De taak die een dichter heeft, zo zij uit de (post)puberale hel richting respectabel autofabricaat wil evolueren, is dan ook gigantisch: eerst dat lyrieke speleding opgespannen krijgen, een eigen binnen aanmaken, een talig binnen waar het ‘echte’ buiten niet verbloemd of door het poëtisch gekwispel overschaduwd wordt. En dan nog overschot hebben om met de opgewekte monstruositeiten iets aan te vangen in een leefbare I/O die in de rest van ons gekkenhuis inplugbaar is.
Maar da’s niks nieuws natuurlijk, dat is altijd al zo geweest. Dat niemand daar verder om maalt ook niet. En dat heel dat absurd gedoe met die lyriek onmisbaar is, voor iedereen, zoals een golfstroom onmisbaar is, onmisbaar was ook, toen we nog niet wisten wat een golfstroom was, & onmisbaar blijft, wat er verder ook gebeuren mag, daar helpt geen neo-mystieke singulariteit of post-humane nieuwe wetenschap of whatever een moer aan. De meeste stupiditeiten kunnen eruit groeien, enfin, dat kunnen we hopen, maar die lyriek, hoe misselijk makend het soms ook kan zijn, (‘wij’ vinden zoiets dan van een ontstellende schoonheid getuigen, maar het overgrote deel van de bevolking kotst het gewoon uit), die kán er niet uitgroeien, want dat is zelf een groeibeginsel. Dat neemt overigens niet weg dat m.i. ieder die met dit geklieder bezig is de bijkomende taak heeft naar een verruimde beleving van het lyrische te streven.
Elke stem is immers ook in positieve zin mest voor de invallende stilte. Het ‘invallen van de stilte’ hoeft overigens niet obligaat een ‘einde’ te beduiden, of één of andere gigantisch-catastrofale distopie. Vallen doet er niets & alles maakt in de limiet, op orgastische wijze, het verschil, herhaaldelijk.
