Wanneer men zo eens rond kijkt in de wereld, dan is er veel dat wij pas bereid zijn te aanvaarden, wanneer ons het verband tussen de verschillende gebeurtenissen duidelijk wordt – wanneer we zien hoe verschijnselen voortkomen uit een enkel principe, een Idee die een hele reeks van gevolgen achter zich aansleept. Voorbeeld: ‘Ik heb het allemaal voor jou gedaan’. Of: ‘Het is de schuld van de buitenlanders’. Of zelfs: ‘Dat is grotesk’.
Hoe moeilijk is het niet verschijnselen met rust te laten! Ze eenvoudig te laten zijn, te mediteren op hun onderlinge verschillen, waardoor ze pas zichzelf kúnnen zijn! Pogingen daartoe zijn wel ondernomen, door empiristen en fenomenologen, allicht ook door zenboedisten, maar wanneer het erom gaat bressen te slaan in het ideeën vormende denken – ideeën als magneten, en verschijnselen als ijzervijlsel – dient er allicht uit een ander vaatje te worden getapt. Dan moeten wij de continuïteit van de Idee onderbreken, door elementen in te voegen die zich geheel niet tot die Idee wensen te verhouden, – tenzij om haar belachelijk te maken, wat in zekere zin nog een eredienst is.
Zo vatten wij de/het groteske (het lidwoord varieert) op als een manier – uiteraard niet om het misplaatste zijn plaats te geven, maar om het gevestigde zijn plaats te laten opgeven. In dat opzicht niets nieuws onder de zon. Wat hier wordt gedaan heeft dus géén zin; het is non sense, – onzin dus, die zijn legitimatie vindt in wat zich alleen ten koste van de vrijheid van anderen kon legitimeren, en door een brute machtsgreep zijn eigen onzin wist te maskeren. Wij maken reeksen waarmee het denken zich volstrekt geen raad weet. Hopelijk wordt het daardoor tot nieuwe creativiteit aangespoord, op straffe van zich terstond in de afgrond te storten.
Snijden we hierdoor niet bij voorbaat iedere kritiek de pas af? Neen. Want geheel onttrekken aan de Idee die een bepaalde reeks domineert kan men zich niet, wanneer het erom gaat die reeks te bevrijden. Er is dus altijd sprake van een relatie. Interessant zal zijn te zien hoe het gevecht zich afspeelt tussen die Idee en het stukje werkelijkheid dat er tegenover wordt geplaatst, en dat toch ook altijd voor een deel door die Idee zal worden geproduceerd.
Omdat de groteske zijn oorsprong dankt aan Romeinse grotten – zogenaamde ‘grotteschi’, waarin de bekende grillige, fantastische figuren voor het eerst werden aangetroffen – noemen we deze locatie Grotext: het is ons Altamira, uit de tijd van vóór het denken, dus ruim voordat Plato in onze grot zijn idee voor zijn Idee vond. Het deel ‘text’ dient verder in de ruimste zin te worden verstaan: van essay en poëem tot beeld en klank.
Wij menen een instrument te hebben gevonden dat op vele plaatsen kan worden ingezet, soms met de intentie te bouwen, soms om te vernietigen. Maar u – u bent allen van harte welkom!
Vanuit België en Nederland,
Dirk Vekemans
Rutger H. Cornets de GrootAllen naar: Grotext – morfologie van het misplaatste
