As glasses discover Worlds /in the endless Abyss of space
‘correct’, van links naar rechts dus
In de literatuur over de werken van William Blake, een blijvende inspiratie, vind je niet dadelijk uitsluitsel, maar het is goed wel mogelijk dat Blake zijn ontwerpen in afgedrukte vorm, wat het picturale betreft, het spiegelbeeld waren van hoe hij ze ontwierp. Een afzonderlijke behandeling van de tekstuele elementen, een tweeledig drukproces dus, is overigens evenmin uit te sluiten.
Dat biedt voor mij althans een mogelijke verklaring voor het gevoel dat ‘er iets niet klopt’ in veel van die schitterende bladzijden. Een proef op de som kan dat illustreren, zie de kopie uit Urizen boven, gespiegeld en de originele afdruk beneden.
Veel van het effect heeft te maken, denk ik, met hoe wij als westerlingen een zekere temporele orde leggen in ons kijk-proces. Die orde verloopt bij het ‘lezen’ default van links naar rechts, maar door de complexiteit van het leesproces moet je uiteraard ook voortdurend heen-en-weer scannen, zodat je uiteindelijk een uiterst complex gebeuren hebt, dat evenwel altijd die basis-gerichtheid blijft hebben.
Daar waar de ontwerper inventief omgaat met zijn schrijf/leesproces, heb je dan nog ’s een overcodering, waar het lees-proces zelf gestuurd wordt door een ‘korrel’ in de codering, wanneer de punten/lijnen/vlakken met het door hen gecreëerde verwachtingspatroon gaan spelen. Toch blijft ook daar, denk ik, het onderliggende irriversibele van de tijd op aanvoelbare wijze aanwezig.
Het zou een boeiend onderzoek kunnen zijn om dat cognitief hard te maken, of te weerleggen natuurlijk, de wetenschappelijk beschrijving van het codeer/decodeer proces van visuele kunst staat wat dat betreft nog niet erg ver, maar daar lijkt nu stilaan toch verandering in te komen.
’the eyes of Eternals’
verhaspeld door de inverse orde van de afdruk, iets wat Blake zelf,
door een gewenning die relatief snel optreedt, niet meer ‘zag’,
terwijl zijn commentatoren te zeer door het verbluffende
van deze ontwerpen gegrepen waren om het evidente op te merken.
